Het besef
Narcisme is een levensstijl
Na het lezen van de informatie op deze website realiseer je je hopelijk dat het niet aan jou lag dat er zoveel misging en dat het je heeft veranderd. Mogelijk spelen je kinderjaren een rol of je opvattingen.
Hieronder nog even op een rijtje hoe een narcist "werkt". Bedenk wanneer je dit leest dat daarin geen verandering zal komen. De effecten van een narcistische relatie op jou moeten niet worden onderschat. Mogelijk hebben je verleden of je opvattingen een rol gespeeld? Daarover straks meer.
Onthoud één ding: jou valt niets te verwijten! Jij wist niet beter. Je kon je niet voorstellen dat iemand die zei van je te houden, het slechtste met je voorhad. Omdat je zelf niet zo bent...
Zie de realiteit onder ogen:
- de levensstijl van de narcist komt neer op het misbruiken van anderen, het is hoe ze zijn
- je moest je aanpassen en werd hun verlengstuk, hun marionet: ze hebben je van je eigen identiteit beroofd
- ze zullen nooit veranderen en jij kunt dat met alle liefde van de hele wereld niet voor elkaar krijgen
- ze zijn/waren niet geïnteresseerd in verbinding. Jij bent/was als het ware een gebruiksvoorwerp om hun eigen ego in stand te houden. Gebrek aan empathie en honger naar macht maakt het onmogelijk een gelijkwaardige en vriendschappelijke band met iemand op te bouwen. Laat staan van iemand te houden... Ze hebben je laten geloven in een illusie.
Dat de ander niet verandert, betekent niet dat je machteloos bent: jíj kunt namelijk wel veranderen. Jij kunt de controle over je leven (misschien deels, maar tóch) terugnemen of een wending geven aan je situatie.
Traumatische ervaring
Een relatie met een narcist is een traumatische ervaring, zeker als die jarenlang heeft geduurd! De onberekenbaarheid, de beledigingen, de machtsspelletjes geven je het gevoel dat je continu in een emotionele achtbaan zit. Zenuwslopend is het. Het is nooit goed of goed genoeg. Je gevoel voor eigenwaarde neemt af, je wordt keer op keer met de grond gelijk gemaakt. Je vertrouwen in anderen verdwijnt langzaam maar zeker, vooral als je op allerlei manieren (financieel en relationeel) bent bedrogen. En dan hebben we het nog niet eens over de talloze onverklaarbare heftige lichamelijke klachten die je ervan kunt krijgen... Je kunt gerust zeggen: het is rampzalig.
Een heftig verschijnsel tijdens, maar vooral ook na de relatie is de ander niet uit je hoofd kunnen krijgen (rumination). Het lijkt wel alsof er niets anders meer bestaat, al je tijd gaat zitten in bedenken wat er is gebeurd en waar het mis is gegaan. En de waarom-vraag komt er zeker weten aan. Zelfs de vraag of jij niet zelf de narcist bent! (nee!). Het is volkomen normaal, voel je er niet schuldig over.
De verwerking van de ervaring kost tijd, veel tijd. Aarzel vooral niet om hulp in te schakelen. Een tip: zoek een hulpverlener die ervaring heeft met de behandeling van slachtoffers van narcistisch misbruik (met als gevolg CPTSS), omdat je bij hen vaak beter begrepen zult voelen.
Verleden en overtuigingen
Vooropgesteld: het is en was niet jouw schuld dat de relatie niet werkt of heeft gewerkt. Maar je kunt je wel afvragen of onbewuste patronen uit het verleden een rol hebben gespeeld. Vaak zijn er onbewust zaken die ervoor hebben gezorgd dat je in deze situatie bent beland. En dat je zo lang bent gebleven. Je kunt misschien eens nadenken over de volgende vragen:
Was er bijvoorbeeld sprake van:
1. traumabonding? Herken je wat er gebeurt? Doet het je misschien denken aan het verleden? Je wordt afgemaakt en vervolgens opgehemeld, je krijgt een duur cadeau of je wordt getrakteerd op een etentje. Dit is intermittent reinforcement: het afwisselen tussen slechte en goede momenten en het veroorzaakt hoop. Dat vertrouwde gevoel lijkt op een droom die uitkomt, geweldige chemie, de gevonden soul mate. Hij doet je pijn, maar het geeft niet, later doet hij immers weer lief. Ergens wéét je ook wel dat het niet klopt: iemand die zegt van je te houden hoort immers niet akelig tegen je te doen...
Je doet steeds harder je best, wringt je in allerlei bochten. Je zwijgt en maakt jezelf klein om de lieve vrede te bewaren, opdat de ander je zíet en je eindelijk beloont en verandert. Je blijft ruzie maken over dezelfde dingen, maar het leidt nooit tot verbetering. Je vraagt bijvoorbeeld op tijd te laten weten wanneer hij thuiskomt, maar hij vergeet het zogenaamd keer op keer.
De ander praat op een gebiedende manier tegen je: jij moet/je kan niet/je zou eens. Ze luisteren nooit, ze hebben geen boodschap aan jouw behoeften (je stelt je aan of je bent te veeleisend). De "kijk eens wat ik allemaal voor jou doe"-houding en jou het gevoel geven dat je hen iets verschuldigd bent. Je houdt je in, want hun woede maakt je bang. Je neemt hun geheimzinnigheid (ze zijn nooit open en eerlijk) voor lief.
Dit leidt ertoe dat jij teveel in de verdediging gaat, dat je continu excuses maakt en veel teveel uit uitlegt, want je wilt gehoord worden en gezien en tegelijk niet als lastig bestempeld worden. En dat terwijl de ander gewoon zijn gang gaat.
De chaos voelt als liefde. Je weet diep van binnen dat het niet goed is wat de ander met je doet, maar je praat het gedrag van de ander goed voor jezelf en voor anderen.
De traumabonding speelt met name in de devaluatiefase
2. co-dependency? Ben je een people pleaser? Deed je vroeger bepaalde dingen om thuis gezien te worden of om te voorkomen dat bijvoorbeeld een ouder boos of verdrietig werd? Vind jij het welzijn van de ander belangrijker dan dat van jou? Offer je jezelf op uit een gevoel van verplichting of omdat je je anders schuldig voelt. Probeer je telkens de harmonie te bewaren?
Ofwel: hangt jouw gevoel van geluk af van het welzijn van de ander? Ten koste van jezelf?
3. een "redderscomplex"? Heb je door ervaringen uit je verleden de neiging om anderen te "redden"? Heeft het welzijn van de ander invloed op jouw gevoel van eigenwaarde? Doe je dit misschien omdat dit je een goed gevoel geeft? Vooral de kwetsbare narcist vindt dit heel fijn en weet bij jou precies de juiste snaren te raken.
4. beperkende overtuigingen? Ben je gedurende je leven er bepaalde opvattingen op na gaan houden die je misschien eens onder de loep moet nemen? Die je ooit hebt over-/aangenomen, maar die je uiteindelijk alleen maar ellende hebben bezorgd? Bijvoorbeeld: "Geen enkel huwelijk is probleemloos." en "Maar ik heb nou eenmaal beloofd in goede en slechte tijden er voor hem te zijn." Of misschien geloof je in de onderdanigheid van de vrouw?
Hulp van een deskundige kan ook hierbij heel raadzaam zijn. Immers hoe meer je begrijpt - ook over jezelf - hoe beter je je op je toekomst kunt voorbereiden. Het is tijd om los te laten wat je tegenhoudt :-)