Kenmerken narcist

Een narcist is heeft een aantal opvallende persoonlijkheidstrekken. Hieronder lees je welke dat zoal zijn en hoe dit eruit ziet voor hun omgeving. Als je ze kunt herkennen, kun je ze onderscheiden van normale eigenschappen. Ze geven je meer inzicht in de problemen waar je tegenaan loopt. .

Maskers en façades

Narcisten zijn in vaak erg onzeker van zichzelf en willen dit koste wat kost verborgen houden. Ze kunnen dan ook niet zonder hun valse (nep) identiteit. Vooral de openlijke narcisten zijn charismatisch en ze willen overkomen als geweldig, getalenteerd, competent, intelligent, meelevend en zelfverzekerd. Ze hebben er bij wijze van spreken studie van gemaakt hoe ze indruk kunnen maken op anderen, want ze willen dat anderen denken dat ze geweldig zijn. Ze hebben voor zichzelf een mooie façade (buitenkant) gecreëerd. 

De façades

Acteren is narcisten dus niet vreemd, het zijn ware kameleons. Niets is te gek, zolang ze maar in de smaak vallen. Bij de verschillende vriendengroepen hebben ze een aangepaste rol. Ze houden er plotseling zomaar andere opvattingen op na of ze veranderen opeens in "de fitnessfanaat", "de motorrijder" of de "kunstschilder". Voor jou als partner komt deze gedaanteverandering dan ook uit het niets. Ben je lang genoeg in een relatie met een narcist, dan ga je dit verschijnsel herkennen. Het is vaak een teken dat ze op een ander indruk willen maken...

De maskers

Meestal hebben narcisten een privé en openbaar gezicht. Ze kunnen bijvoorbeeld opeens overschakelen naar een vriendelijke toon als ze hun telefoon tijdens een ruzie met jou moeten opnemen. Als een blad aan een boom zie je hun stemming omslaan. Het feit dat ze in het openbaar vaak heel anders zijn dan thuis maakt het voor anderen bijna onvoorstelbaar dat die nare kant - die jij zo goed kent  - óók bestaat. Eenmaal terug in eigen territorium - achter de eigen voordeur of in 1-op-1 situaties op het werk -  valt het masker af en gaan ze over in de "macht"stand. Het Jekyll en Hyde-effect is gekmakend en speelt met name in de devaluatiefase. 

Superioriteitsgevoel

Narcisten hebben behoefte aan macht, ze willen alles bepalen, ze vinden dat ze het altijd beter weten en ze willen het altijd voor het zeggen hebben. Hierdoor zijn ze dominant en arrogant. Ze hebben een "erop of eronder"-mentaliteit. Ze denken: "Als ik niet bovenaan sta, dan word ik verpletterd." Als gevolg daarvan daarop hebben ze zich een houding aangemeten die uitstraalt dat er met hen niet wordt gesold. Daaruit volgt dat ze vinden dat zij recht hebben (entitled) op alles waar ze hun zinnen op zetten. "Mijn wil is wet", dat vinden ze oprecht en ze hebben geen boodschap aan anderen. Ze vinden dat ze het voor het zeggen hebben of een voorkeursbehandeling verdienen. Anderen hebben geen rechten, vinden ze, zelfs hun behoeften worden niet erkend. Ze zijn bovendien van mening dat regels niet gelden voor hen.

Hun superioriteitsgevoelens komen tevoorschijn in hun minachting voor anderen. Hun gezicht spreekt boekdelen, zonder dat er ook maar een woord wordt gezegd: ze rollen met hun ogen, trekken met één mondhoek/wenkbrauwen.  Het is bijna onopvallend, maar je neemt het waar. En het geeft je een heel onplezierig gevoel. Denk ook aan wegdraaien van het hoofd of lichaam als je met hen in gesprek bent of naar hen toe loopt. Ze geven zo aan dat je voor hen niet de moeite waard bent. Het is een vorm van gaslighting.

Wie niet vóór mij is, is tegen mij", volgens dit motto delen ze mensen in. Een enorm wantrouwen in mensen maakt dat ze constant leven met het idee dat anderen erop uit zijn om hen te grazen te nemen. Zolang jij hen voorziet van aandacht en naar hen opkijkt mag je blijven...

Heb je hen in hun ogen eens een streek geleverd, dan lig je eruit. Ze kunnen eindeloos wrok koesteren. 

Behoefte aan bewondering

Narcisten zijn in wezen onzekere mensen en hebben een laag zelfbeeld, zeg maar gerust een minderwaardigheidscomplex. Daarom hebben ze steeds de bevestiging van anderen nodig. Ook hebben ze een constante en onverzadigbare behoefte aan aandacht en bewondering. Het maakt niet uit waar het vandaan komt, desnoods van het internet. Een andere manier om aandacht te krijgen is bijvoorbeeld vreemdgaan. 

Ze leven voortdurend in angst niet goed genoeg te zijn en "er niet toe te doen". Dit verklaart hun verlatingsangst. De continue vergelijking met anderen leidt keer op keer tot de conclusie dat ze dingen missen. Ze kijken altijd naar de positie, eigenschappen en dingen die anderen wel hebben en zij niet. Jaloers als ze zijn, willen zij dat ook en meer nog, zodat ze boven anderen uitsteken. Dit maakt dat ze voortdurend in competitie zijn met anderen.

Geen empathie

Van narcisten hoef je geen belangstelling of betrokkenheid te verwachten. Als het niet over hen gaat, laat het hen koud. Als je iets met hen wilt delen, komt er geen meelevende of enthousiaste reactie. Hun gebrek aan empathie belemmert dit. Dus of je nu een verdrietige mededeling hebt of iets vertelt over iets goeds en leuks wat jou is overkomen, deel het eerst en vooral met mensen die echt om je geven.

Manipulatief

Narcisten zijn constant anderen aan het manipuleren. Het is voor hen - net als ademen - gewoon. Het komt erop neer dat ze jou op allerlei manieren proberen daar te krijgen waar ze je willen hebben. Je wordt gebruikt en moet hen als het ware bedienen. Ze willen bijvoorbeeld dat je iets voor hen doet, ze willen dat je ophoudt met zeuren of ze vragen je steeds weer om aandacht. Of willen ze dat je je vrienden "opzegt" en zeggen bijvoorbeeld dat ze helemaal niet goed voor je zijn. Of ze geven aan dat je een ander uiterlijk of een andere houding moet aannemen. En dat wordt heel indirect gezegd, denk aan: "Waarom probeer jij dat niet een keer?" Of: "Dat zou jou heel leuk staan." Je moet hun spoor gaan volgen en vooral doen wat zij willen. De boodschap is: jíj moet je aanpassen. Er zijn veel vormen van manipulatie, de ene is nog subtieler dan de andere.

Emotioneel onvolwassen en explosief

Narcisten hebben een erg kort lontje. Hun idee dat ze recht hebben op zo'n beetje alles, maar ook de angst voor afwijzing spelen hierbij bijvoorbeeld een rol (narcissistic injury). Zelfs op een goedbedoeld advies of een simpele opmerking wordt al snel fel gereageerd. Omdat ze zich zo snel aangevallen voelen en hun emoties niet onder controle kunnen houden krijg je te maken met woedeaanvallen. Even tot 10 tellen is er niet bij, het moet eruit en wel meteen: ze zijn NU boos en over de gevolgen denken ze niet na. Ze hebben altijd een boksbal nodig, iemand om op wie ze zich kunnen afreageren. Zijn ze eenmaal hun woede kwijt, dan zijn ze weer rustig en doen ze net alsof er niets is gebeurd

Je ziet hun emotionele onvolwassenheid bijvoorbeeld als:

• ze hun zin niet krijgen of tegenslag ervaren of als ze bijvoorbeeld een slechte dag hebben gehad; 
• als ze kritiek krijgen of gewoon worden aangesproken op hun gedrag
• als je hen op een - volgens hen - verkeerde manier aankijkt
• ze worden verrast door het leven. Hun plannetje mislukt en dat was niet de bedoeling! Ze kunnen hier niet mee omgaan, waardoor ze allesbehalve flexibel zijn. In plaats van het beste te maken van de situatie, gaat er een knop om: "Zó hoort het niet te gaan!" en daarin blijven ze hangen. Het leven neemt nu eenmaal onverwachte wendingen, maar narcisten vinden dit onacceptabel. Ze kunnen daardoor een hele beangstigende ouder zijn, want kinderen zijn van nature onvoorspelbaar in hun gedrag.
• jouw mening niet dezelfde is als die van hen. Ze zijn ervan overtuigd dat zij het beter weten dan iedereen. Voor een eigen mening is geen ruimte bij narcisten. Dat de ander ergens anders over denkt, wordt niet op prijs gesteld. Het hebben van een andere mening betekent voor hen dat je tegen hen bent of dat je hen afwijst. De angst om afgewezen te worden is voor narcisten heel groot. 

Geen eigen identiteit

Naarmate een mens zich ontwikkelt begint een zekere identiteit te ontstaan. Je weet wie je bent, wat je belangrijk vindt in het leven en je hebt zo je eigen opvattingen over allerlei zaken. En je zou het niet verwachten, maar vaak hebben narcisten geen idee wie ze werkelijk zijn. Hun opvattingen kunnen van dag tot dag anders zijn, ze waaien met alle winden mee, afhankelijk van de mensen met wie ze op dat moment omgaan. Een "eigenheid" ontbreekt, ze zijn leeg van binnen. Dit veroorzaakt een groot gebrek aan zelfvertrouwen en onzekerheid en dit willen ze koste wat kost verborgen houden. Gevolg hiervan is dat ze zich ook bijna nooit kwetsbaar zullen opstellen. 

Ze zijn sterk geneigd gedrag, uitspraken en meningen van anderen over te nemen. Met andere woorden: ze proberen met kopieergedag hun hiaten te vullen. Niets is "eigen", acteren is een van hun hoofdactiviteiten. 

Ze zoeken bij anderen dan ook geen aanvulling, zoals dat bij emotioneel gezondere mensen wel het geval is, maar invulling.

Geen schuldgevoel

Je zult narcisten nooit oprechte excuses horen maken. Ze spreken het woord "sorry" uit zonder dat het echte betekenis heeft. Ze voelen zich nergens schuldig over en zullen zich daarom ook nooit verantwoordelijk voelen voor de dingen die ze jou aandoen. Ze zijn niet in staat om na te denken over hun daden, zelfreflectie is voor narcisten te confronterend. Ze kijken zichzelf liever niet aan in de spiegel, het ontbreekt hen eenvoudig aan lef. Dat zou moeten leiden tot aanpassing van hun gedrag en dat is een knieval. En dát past niet bij het beeld wat ze van zichzelf hebben, want ze vinden zichzelf geweldig. Bovendien zou die aanpassing betekenen dat ze de controle over jou en anderen mogelijk verliezen. Ze geloven liever in de leugens die ze zichzelf vertellen: dat zíj  geweldig zijn en dat het altijd andermans schuld is wanneer er iets fout gaat of wanneer hij/zij ergens intrapt. Dan moet die ander maar niet zo onnozel, naïef of meegaand zijn. 

Schaamte